Demokrasi prensibi
Demokrasi genel anlamda halkçılıktır. Demokrasi bir infak/paylaşma kültürüdür. Demokrasi kendi kendini yenileyebildiği sürece yaşamına devam eder.
“Vatandaş İçin Medeni Bilgiler” kitabında ve Çağdaş Paylaşımcı Demokrasi Modeli adlı kitabımda demokrasi prensibi konusu şöyle anlatılmaktadır.
Demokrasi esasına müstenit hükûmetlerde, hâkimiyet halka, halkın ekseriyetine aittir. Demokrasi prensibi, hâkimiyetin millette olduğunu, başka yerde olmayacağını iltizam eder.
Bu suretle demokrasi prensibi, siyasî kuvvetin, hâkimiyetin, menşeine ve meşruiyetine temas etmektedir.
Demokrasi esası, bugün asrî teşkilâtı esasiyenin umumî farikası gibi görünmektedir.
Bir milletin, amelî olarak, demokrasi prensibini ilân etmesi, o millet ekseriyetinin içtimaî kuvvetinin bir neticesidir.
Artık bugün, demokrasi fikri daima yükselen bir denizi andırmaktadır.
Demokrasi fikri, asrî teşkilâtı esasiyenin bir farikası olduğu halde, fikir çok eskidir.
Demokrasi prensibi: Hakimiyeti istimal eden vasıta ne olursa olsun, esas olarak, milletin hakimiyete sahip olmasını ve sahip kalmasını icap ettirir.
Bu noktayı, birkaç kelime ile izah edelim.:
a). Demokrasi esas itibariyle siyasi mahiyettedir.
Demokrasi, bir içtimai muavenet veya bir iktisadi teşkilat sistemi değildir. Demokrasi maddi refah meselesi de değildir. Böyle bir nazariye vatandaşların, siyasi hürriyet ihtiyacını uyutmayı istihdaf eder.
Bizim bildiğimiz demokrasi, bilhassa siyasîdir; onun hedefi, milletin idare edenler üzerindeki murakabesi sayesinde, siyasî hürriyeti temin etmektir.
b). Demokrasinin birinci hassasiyle müşterek ikinci bir hassası daha vardır. O da şudur: Demokrasi, fikrîdir; bir kafa meselesidir. Her halde bir mide meselesi değildir. Hükümet prensibi de, bir adalet muhabbetini ve ahlâk fikrini icap ettirir.
Demokrasi, memleket aşkıdır, aynı zamanda babalık ve analıktır.
c). Demokrasi, esasında ferdidir; bu vasıf vatandaşın hakimiyete, insan sıfatı ile iştirak etmesiyledir.
d). En nihayet demokrasi, müsavatperverdir; bu vasıf, demokrasinin, ferdi olması vasfının zaruri bir neticesidir. Şüphesiz bütün fertler aynı siyasi hakları haiz olmaktadırlar. Demokrasinin bu ferdi ve müsavatperver vasıflarından, umumi ve müsavi rey prensibi çıkar.
Günümüzde demokrasimizin yenilenmeye ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacı karşılayacak olanlar bu ülkenin fertleri, insanlarıdır.
Bahtiyar Çetinbaş – İnşaat Mühendisi ve Kentsel Dönüşüm Uzmanı
Yararlanılan Kaynaklar:
Prof. Dr. Afet İnan; Vatandaş İçin Medenî Bilgiler, Maarif Vekâleti, İstanbul Devlet Matbaası, 1931, sh. 24-28
Bahtiyar Çetinbaş; Çağdaş Paylaşımcı Demokrasi Modeli, Sokak Kitapları Yayınları, İstanbul.2017, sh.131-132