İlk Kadın Tıp Profesörümüz; Kâmile Şevki Mutlu
“Tıp fakültesini bitiren kişi hekim olmuş değildir. Diplomasını aldıktan sonra da ömür boyu hekimliliğin sorumluluğunu, kendisine sindirebildiği oranda hekim olmaya adaydır.”
Kâmile Şevki 1906 yılında eski bir İstanbul ailesinde dünyaya gelir. Babası avukat Mehmet Şevki Bey, annesi Fatma Rahime Hanım, ablası ise daha sonraları Türkiye’nin ilk kadın hukukçusu olacak olan Nigâr Şevki Hanım’dır. Kâmile Şevki Mutlu 1924 yılında İstanbul Kız Lisesi’ni bitirir ve aynı yıl İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi’ne girer. Zaten tıp fakültelerinde kızların okuyabilmesi de 1922 yılına rastlar.
Çalışkanlığı ve hanımefendiliğiyle tanınan Kâmile Şevki Mutlu, öğrenciliğinin üçüncü sınıfından itibaren patoloji laboratuvar çalışmaya başlar. Zamanın mikroskobik patoloji çalışmalarının en önemli konularından olan lenfogranulomatoz üzerine yaptığı bu çalışmalar, kısa sürede karşılığını verir ve 1928 yılında Darülfünun Mecmuası’nda, basılır. Bu yayın büyük olasılıkla Cumhuriyet tarihinde bir Türk tıp fakültesinde, Türk kız öğrencilerinin ilk bilimsel tıp yayınıdır.
Prof. Dr. Mutlu, 1930 yılında tıp fakültesinden mezun olur ve Türkiye’de kanser üzerine ilk araştırmaları yapan Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar’ın yönetimindeki Patoloji kürsüsüne asistan olarak atanır. Mezun olsalar bile daha önce kadrolara atanamayan kız öğrencilere ilk kez o sene kadro verilmeye başlanmıştır. Asistanlığı döneminde de lenfogranulomatoz ile ilgili çalışmalarına devam eder ve 1931 Eylülünde yapılan Dördüncü Millî Türk Tıp Kongresi’ne tek başına bir bildiri ile katılır. Büyük olasılıkla bu bildiri de Türkiye’de tıp fakültelerini bitiren kadın hekimlerin Ulusal Türk Tıp Kongreleri’ne ilk bildirisidir. Asistanlığı esnasında Prof. Dr. Hamdi Suat ile birlikte malign granülomatoz üzerine yaptığı histobakteriyolojik araştırmalarının sonucu ise 1931 yılında bir Alman bilim dergisinde ortaklaşa yayınlanır. Ertesi yıl ise hem baş asistan olur hem de başka bir klinik dalda, dermatolojide uzmanlık sertifikasını alır.
1933-35 yılları arasında fakülte tarafından Berlin Üniversitesi’ne gönderilir ve Patoloji Enstitüsü’nde Prof. Robert Rössle ile birlikte çalışmaya başlar. Bu esnada böbreküstü bezleriyle ilgili çalışması Virchow Arşivi, 1934 yılı sayılarından birinde özel çizimleriyle yayınlanır. Bu çalışmada önerdiği yeni bir teknik ise daha sonraları Şevki tekniği olarak anılmaya başlar.
1935 yılı ise Ankara, Numune Hastanesi’nde patoloji uzmanı olarak çalışmaya başladığı yıldır. Türkiye’de tıptaki ilk kadın profesör olan Kâmile Şevki 1945 yılında Ankara Tıp Fakültesi’ne öğretim üyesi olarak atanır. İyi bir patolog olmasına karşın bu konudaki uzmanların yokluğu nedeniyle fakültede histoloji ve embriyoloji dallarında da çalışmaya başlar. 1951 yılında Ankara Üniversitesi Senatosu’nda ilk ve tek kadın üye olarak görev yapar. 1959 -1962 yılları arasında ise Pennsylvania Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak bulunur. Türkiye’deki ilk Elektron Mikroskobu Laboratuvarı’nı kurar.
1953 yılında Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün naaşının Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e taşınmasında görev yapan Kâmile Şevki, Ankara Tıp Fakültesi’nde 1976 yılında emekli olana kadar çalışır.
Kâmile Şevki Mutlu, 1936 yılından itibaren Alman Patoloji Derneği, 1947’den itibaren Uluslararası Patoloji Compare, 1956’dan başlayarak da Uluslararası Patoloji Akademisi’nde üyelikler yapar. Kızılay Derneği tarafından yaptığı çalışmalar nedeniyle onur üyeliği ve Altın Madalya ile ödüllendirilir. Ankara Verem Savaş Derneği’nin kurucusu da olan Kâmile Şevki 1987 yılında hayata gözlerini yumar.
Prof. Dr. Özden Aslan Çataltepe
Kaynaklar
Cumhuriyetin Gururu Kadın Hekimimiz, Kâmile Şevki Mutlu, Bilim ve Teknik, Nisan 1995, Syf. 58-65
http://histemb.medicine.ankara.edu.tr/Tarihce.html
tip.cumhuriyet.edu.tr/cutf/Donem3/KomiteIHastaliklarinBiyolojikTemeleriI/Pato/PATOLOJItarihcesi_sitoloji.ppt