Mantığın yerle bir edilmesi, Avangarde akımının özgür iradesi
Avant-Garde ilerici sanat akımı demektir. Avangart terimi: Sanata verilen öncü rolü ifade etmek için kullanılır. Avangart’a bakan bir daha bakar, benzersiz olmayı hedefler.
Avangart sanat; kültür, gerçeklik tanımları içindeki kabul edilmiş normları sarsıp sınırlarını değiştirmeyi amaç edinir. Avangart hareketler, sanat tarihinde büyük kırılmalar yaratmış; avangart sanatçılar ise sanatın, üretimi, dağıtımı ve algılanmasını değiştirmişlerdir. Günümüz sanatında da bu etkiler hâlâ devam etmektedir. Avangartı anlamak, günümüz sanatı için yeni alternatifler yaratabilir.
Avangart kelimesi, içinde birçok anlamı barındıran ve çağrıştıran, sürekli değişen ve dönüşen, sabit tanımı olmayan, pek çok şeye gönderme yapan dinamik bir kavramdır. Avant-Garde isimler her zaman kendisinden sonrakilere ilham kaynağı yaratacak şeyler yapmıştır.
Marcel Duchamp Avantgart’ın Kralı, Dada Hareketi’nin Asi Sanatçısı
20. yüzyıla damga vurmuş anarşist ruhlu ressamımız Marcel Duchamp. Dada akımının öncülerinden kabul edilir. “Dada, özgürlüktür. Çarpışan renklerin, zıtların birliğinin, grotesk şeylerin, tutarsızlıkların ifadesi; kısacası yaşamın kendisidir…”
Kübizm, fütürizm, dışavurumculuk akımlarında da etkili olan sanatçı, özgün kişiliğiyle ve ortaya koyduğu eserlerle klasik sanata yeni bir soluk getirmiştir. “Ready made” lerini (alaycı bir biçimde sanat eseri olarak gösterilen günlük eşyalar) yaptı. “Karşı Sanat” diye nitelenen bu anlayışla ürettiği eserlerle Dadacılık akımının öncüsü oldu.
Bir sanat eseri düşündü ve tuvalet malzemeleri satan bir dükkâna girdi. Beğendiği bir pisuvarı satın aldı, imzaladı ve sergiye gönderdi. Nasıl mı oldu?
New York’ta yaşayan sanatçı 1917 yılında Bağımsız Sanatçılar Derneği’nin kurucu kadrosunda yer aldı. Sergi için gönderdiği ve Fountain ismini verdiği eseri, bir sanat eseri olarak görülmedi ve sergilenmedi. Eserinin kabul edilmemesi sonucu dernekten ayrıldı.
“Amacım, güzelliği veya çirkinliğiyle herhangi bir şekilde ilgimi çekmeyen bir obje seçmekti. Yani, baktığımda bir ilgisizlik noktası bulmak.”
Sanatın amacı, fikir ve misyonuydu.
Duchamp’a göre önemli olan şey, eserin yapılma şekli, kullanılan malzemeler de saklı değildi. Eserin arkasında yatan ana fikir, eserin amacıydı.
Duchamp’ın bir pisuvara imza atıp sergilemesi ile ortaya çıkan ve tüm sanat çevrelerini şok eden çalışması “Pisuvar”, 2004 yılında 500 modern sanat uzmanının katıldığı bir anketle dönemin modern sanatı içinde en önemli eser seçilmiştir. Duchamp’ın günümüzde halen sanatçılar üzerindeki etkisi devam etmektedir.
Sanat tarihini değiştiren isimlerin başında gelen Duchamp’ı anlayabilmek için, onun sanat dünyasını sarsan eserlerine bakmak lazım. “Armory Show” (Uluslararası Modern Sanat Sergisi) “Merdivenden İnen Çıplak” ile katılarak skandal yarattı. Hazır nesneleriyle sanatın her yerde olduğunu gösterdi. Günlük hayatın alışıldık eşyalarını, alışmadığımız mekanlara yerleştirerek sanatta yaratıcı düşüncenin en şaşırtıcı örneklerini verdi. Kimileri beğendi, kimileri eleştirdi. O ise sanatıyla, dünden bugüne ismini yaşattı.
…
Yasemen Çavuşoğlu
Metnin tamamı için:
https://www.arttv.com.tr/yazi/mantgn-yerle-bir-edilmesi-avangarde-akmnn-ozgur-iradesi-yazan-yasemen-cavusoglu