Altılı Masa Anayasa değişikliği önerisi üzerine

Altılı Masa “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisi” adı altında yaptığı çalışmayı milletimizin takdirine sunarak paylaştı. Öneriyi toplumun tüm kesimleri ile müzakere ettikten sonra seçimlerin hemen ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunacaklarını belirtiler.

Bu durumda bir seçmen olarak değişiklik önerileri konusunda kişisel düşünce ve önerilerimi bir katkı olabilir mi düşüncesiyle paylaşmak istiyorum.

Öncelikle açıklanan genel gerekçede; “Kurulacak yeni sistemin parlamentarizmin herhangi bir modeli olmadığını, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem olduğunu özellikle vurgulamak gerekir.” denilmektedir.

Benim düşünceme göre; Cumhuriyet’imizin ikinci yüzyılında demokrasi yönetim sistemimiz yeni değil yepyeni olmalıdır. Sürdürülemeyen ve yenilenemeyen Atatürk devrimleri açılacak yepyeni kapılar ile çağdaş medeniyet seviyesini yakalama ve geçme hedefine ulaşmayı sağlamalıdır. Açıklanan önerilerle bu hedef sağlanamaz. Çünkü nasıl ki depremde ağır hasar almış bir binayı güçlendirme teknik ve metodu ile yeniden inşa etme mümkün değil ise, yıkıp yepyeni bir şekilde inşa etmek gerekiyorsa, demokrasi yönetim sistemimizin de almış olduğu yaralar ve uygulanan son Başkanlık Sistemi ile güçlendirme yoluyla yeni bir şekilde tekrar inşası mümkün değildir. Demokrasi yönetim sistemimiz güçlendirme ile değil, ancak yepyeni bir tasarım, yepyeni bir inşa ile ikinci yüzyıla kapıları açmalıdır.  

Değişiklik önerilerinde söylenenlere karşı benim düşünce ve önerilerim maddelere göre şöyledir:

Madde: 68 diyor ki: “Devlet son milletvekili genel seçimlerinde en az yüzde biri oranında oy alan siyasi partilere malî yardım yapar.” Benim düşünceme göre; malî yardım yapılmamalı. Siyasetin finansmanı kanun ile siyasî parti gelirleri ile karşılanmalı.

Madde: 75 diyor ki: “TBMM genel oyla seçilen altı yüz milletvekilinden oluşur.” Benim düşünceme göre; altı yüz milletvekili değil dört yüz elli milletvekilinden oluşmalıdır.

Madde: 77 diyor ki: “TBMM seçimleri beş yılda bir yapılır.”  Benim düşünceme göre; milletvekili seçimleri dört yılda bir yapılmalıdır. İki dönemden fazla seçilme olmamalıdır.

Madde: 93 diyor ki: “TBMM, bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir.” Benim düşünceme göre; en çok iki ay tatil yapabilmelidir.

Madde: 97 diyor ki: “Meclisteki açık görüşmelerin canlı ve her türlü araçla yayını esastır. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun bir kanalı bu iş için tahsis edilir.”  Benim düşünceme göre; TRT bir kanalını Meclis TV adında tahsis etmeli, 24 saat kesintisiz yayın yapmalı, demokrasinin gelişmesi ve ülkede yerleşmesi, hazmedilmesi için halkın eğitimi konularında da yayınlar ile vatandaşın sesi olma düşünce ve önerileri yayınlanmalıdır. Vatandaşın Meclis TV’deki görüş ve önerileri düzenlenecek kanun ile aynen milletvekili dokunulmazlığı gibi vatandaş dokunulmazlığına tabi olmalıdır.  

Madde: 101 diyor ki: “Cumhurbaşkanının görev süresi yedi yıldır.” Benim düşünceme göre; görev süresi beş yıl olmalıdır.

Madde:104 diyor ki: “Cumhurbaşkanının tek başına kullanacağı yetkiler; TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.”  Benim düşünceme göre; tek başına karar verme yetkisi olmamalıdır.

Madde: 109 diyor ki: “Başbakan, Cumhurbaşkanınca en fazla milletvekiline sahip siyasi partinin milletvekilleri arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanının oluşumunu takip eden yirmi dört saat içinde atanır.” Benim düşünceme göre; Başbakan en fazla milletvekiline sahip siyasi partinin Genel Başkanı, kabul etmiyorsa siyasi partinin vereceği karar ile belirlenen kişi atanmalıdır. Cumhurbaşkanına böyle bir yetkinin verilmesi risklerin olasılığına neden olabilir.

Madde: 127 diyor ki: “Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.” Benim düşünceme göre; mahalli idarelerin görevi sadece bir beldede, çevrede yaşayan insanların değil, canlı cansız tüm beldenin, çevrenin medeni ihtiyaçlarını karşılamak olmalıdır. Bu nedenle madde; mahalli idareler; il, belediye veya köy halkı ile beldenin mahalli müşterek ve medeni ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.

Madde: 127 diyor ki: “Mahalli idarelerin seçimleri, 67.nci maddedeki esaslara göre beş yılda bir yapılır.” Benim düşünceme göre; mahalli idarelerin seçimleri üç yılda bir yapılmalıdır. İki dönemden fazla seçilme olmamalıdır.

Bahtiyar Çetinbaş -İnşaat Mühendisi ve Kentsel Dönüşüm Uzmanı

Yararlanılan Kaynaklar:
ALTILI MASA Anayasa Değişikliği Önerisi – www.chp.org.tr
Bahtiyar Çetinbaş; Yepyeni Paylaşımcı Meclis Sistemi, Sokak Yayın Grubu, İstanbul 2022   
Bahtiyar Çetinbaş; Mini Demokrasi Yazıları, Sokak Kitapları Yayınları, İstanbul 2018
Bahtiyar Çetinbaş; Çağdaş Paylaşımcı Demokrasi Modeli, Sokak Kitapları Yayınları, İstanbul 2017